LIST OTWARTY

Sz. P. Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego

Stanowczo protestujemy przeciw umieszczeniu w gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego kłamliwej tablicy upamiętniającej postać Andrzeja Szeptyckiego. Pretekstem, uzasadniającym takie oddanie czci metropolicie lwowskiemu i halickiemu obrządku bizantyjsko – ukraińskiego z lat 1900 – 1944, miały być lata 1884 – 1886, w których późniejszy arcybiskup studiował na Uniwersytecie Wrocławskim, na którym też w roku 1888 obronił doktorat. Fakty te stanowią wątki dziejów miasta i uczelni, stąd oczywiście nie należy ich usuwać ze zbiorowej pamięci. Zwracamy jednak uwagę na tradycję, zgodnie z którą historyczne postacie, zhańbione udziałem w zbrodniach, nie są upamiętniane w sposób równorzędny z osobistościami o dorobku szlachetnym i pozytywnym. Jednym z licznych przykładów takiego upamiętniania jest znajdujący się we wrocławskim Salonie Śląskim Poczet Wrocławskich Laureatów Nagrody Nobla. Każdy z nich był wielkim uczonym, mającym znaczące miejsce w historii nauki. Jednak to, że niektórzy z nich zaangażowali się w działalność ruchu nazistowskiego, nie pozwala na ich równorzędne upamiętnianie. Stąd w Poczcie Wrocławskich Laureatów Nagrody Nobla, jak to ma miejsce i w innych analogicznych pocztach, ich portrety umieszczono w pozycji odwróconej. Oznacza to, że mimo ich związków z danym miejscem i mimo ich roli dla nauki czy kultury – bilans ich życia jest negatywny. Postać Andrzeja Szeptyckiego również upamiętniana być może tylko i wyłącznie w taki właśnie sposób, gdyż zasadniczą częścią dokonań tego człowieka jest jego czynne poparcie dla ukraińskiego ludobójstwa, którego ofiarą padło ok. 200 tysięcy Polaków, a także wiele tysięcy Żydów, Ormian, Cyganów, Czechów i samych Ukraińców, którzy sprzeciwili się zagładzie swoich sąsiadów.

Andrzej Szeptycki był zwierzchnikiem Kościoła Grecko – Katolickiego w latach, w których Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińska Powstańcza Armia, wraz z tysiącami podburzonej przez nie ludności ukraińskiej, dokonywała masowych, niewysłowionych w swym okrucieństwie zbrodni na Polakach i osobach innych narodowości. Andrzej Szeptycki, jako metropolita lwowski, przebywał w tym czasie nieustannie na terenie trwającej przez kolejne lata, bezprzykładnej rzezi. Wśród ludobójców byli liczni wyznawcy podległego mu Kościoła, mieszkańcy zarządzanych przez niego diecezji. Pozostał obojętny na błagania biskupów rzymsko – katolickich i ormiańskich, wzywających do przerwania potwornych zbrodni. Przeciwnie – Szeptycki mianował kapelanów UPA, grekokatolickich kapłanów, którzy święcili narzędzia zbrodni a często osobiście dowodzili kolejnymi aktami przerażającego ludobójstwa. Grekokatoliccy księża, wyznaczani przez Andrzeja Szeptyckiego na kapłanów, w czasie mszy w swych cerkwiach odczytywali listy, zapowiadające wypełnienie rzek i jezior krwią Polaków. Odprawiali też symboliczne ceremonie pogrzebowe, polegające na zakopywaniu „na zawsze umarłej Polski”. W 1943 mianował kapelanów dla złożonej z ukraińskich ochotników 14. Dywizji Grenadierów SS – formacji, której szlak „bojowy” po brzegi jest wypełniony masowymi mordami, dokonywanymi na Żydach i Polakach. Wśród licznych dokumentów zachowały się m.in. fotografie nabożeństw polowych, odprawianych przez kapelanów, mianowanych przez Andrzeja Szeptyckiego. W ołtarzach, przed którymi stali ci kapłani, znaki krzyża otoczone były hitlerowskimi swastykami.

Andrzej Szeptycki był jednoznacznym wrogiem polskiej państwowości, a w okresie II wojny światowej bez reszty stanął po stronie najeźdźców i oprawców. Był autorem wiernopoddańczych listów do Adolfa Hitlera, któremu gratulował militarnych sukcesów. W intencji planów wodza III Rzeszy Szeptycki odprawiał wielkie ceremonie religijne. Jakie fakty mogą zrównoważyć powyższą, i tak przedstawioną w wielkim skrócie, skalę win, obciążających sumienie Andrzeja Szeptyckiego? Był też autorem wiernopoddańczego listu do Stalina, kiedy ten zagarniał siłą polskie Kresy.

Oczywiste jest pytanie o intencje sprawców upamiętnienia w murach Uniwersytetu Wrocławskiego postaci tak jednoznacznie nikczemnej, splamionej udziałem w odrażających zbrodniach o tak wielkiej skali. Czy nie zdawali sobie oni sprawy, że taka tablica to bolesny cios w serca ofiar ludobójstwa, wspomaganego działalnością Andrzeja Szeptyckiego? Tych ofiar, dziś sędziwych, w samym Wrocławiu żyje jeszcze bardzo wiele, a grono ich dzieci i wnuków liczy się w dziesiątkach tysięcy. Czyż nie jest oczywistym, że taka tablica ma potężny potencjał rozniecania nowych podziałów między Polakami a Ukraińcami? A poza tym jest to tablica oszukująca społeczność akademicką, w tym tysiące studentów, wychowywanych tą tablicą w duchu obłudy i zafałszowanej rzeczywistości, a nie jest to godne wyższej uczelni.
Wyrażamy swoje krańcowe oburzenie zamontowaniem tablicy, której oddziaływanie może czynić tylko i wyłącznie zło. Zarazem wyrażamy nadzieję, że sprawcy tego błędnego kroku zrozumieją popełnioną pomyłkę i usuną ze ściany Uniwersytetu Wrocławskiego obiekt będący gloryfikacją postaci zapisanej udziałem w straszliwych zbrodniach. Każdy dzień zanieczyszczania przestrzeni publicznej znakiem czci dla postaci splamionej choćby tylko milczącym przyzwoleniem na zbrodnie o wielkiej skali, jest potwarzą dla historycznej prawdy, krzywdą dla ofiar, generowaniem podziałów między sąsiadującymi ze sobą narodami.

NARODOWE FORUM KRESOWE